Trong giai đoạn đầu tìm hiểu về hành trì thiền, người ta thường đặt ra câu hỏi điển hình rằng: “Cách thức nào là đúng đắn khi bắt đầu thiền tập?” Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư không đưa ra những định nghĩa giáo điều khó hiểu, mà thay vào đó là lời khuyên hết sức thực tiễn: hãy chú tâm quán chiếu mọi vận hành của thân tâm ngay trong hiện tại.
Trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới, hành thiền không cốt để săn tìm những trạng thái hỷ lạc hay an tĩnh lạ thường. Hành thiền là quá trình phát triển cái nhìn thấu đáo. Lúc cơ thể di chuyển, cần hay biết về sự dịch chuyển. Mọi luồng tư tưởng phát sinh đều phải được hay biết minh bạch. Lúc xuất hiện cảm giác bất an, hãy ghi nhận sự khó chịu đó. Sự tỉnh giác này là yếu tố căn bản để hình thành tuệ giác.
Trong chỉ dẫn cho người sơ cơ, Ngài Mahāsi hằng ưu tiên những điều cơ bản nhất. Nhịp thở, đặc biệt là hiện tượng nhô lên và hạ xuống của bụng, được sử dụng làm neo điểm chính vì nó luôn có mặt và cực kỳ dễ ghi nhận. Khi hành giả biết rõ “phồng, xẹp” một cách liên tục, tâm thức sẽ từ từ lắng dịu các vọng tưởng và trở nên thanh tịnh hơn. Nếu tâm phóng đi, chỉ cần ghi nhận “nghĩ” rồi quay về. Tránh việc tự phán xét bản thân hay sa đà vào việc mổ xẻ vấn đề.
Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà là mức độ hiện diện của sự tỉnh giác. Thà rằng chỉ có ít phút tỉnh thức đúng pháp còn hơn ngồi lâu mà tâm trí tán loạn. Chính vì thế, hành giả sơ cơ không cần thiết phải gượng ép một cách cực đoan, mà hãy chú trọng vào việc duy trì thói quen và sự bền lòng.
Một nét đặc thù trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới là ở chỗ thiền tập không chỉ được thực hiện khi ngồi tĩnh lặng. Tỉnh giác được duy trì xuyên suốt trong cả đi, đứng, nằm và ngồi. Dù là trong những việc nhỏ nhặt như dùng bữa, vệ sinh hay trò chuyện, chỉ cần có sự hiện diện của sati, đó chính là hành thiền. Thông qua đó, hành giả sẽ phát triển được khả năng sống tỉnh thức giữa nhịp sống hằng ngày.
Khi thực hành đúng theo lời dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, hành giả sơ cơ sẽ dần nhận ra một chân lý cốt lõi: mọi sự vật hiện tượng đều vận hành theo chu kỳ phát sinh và kết thúc. Thọ uẩn không vĩnh hằng, tư duy không tồn tại lâu, cảm xúc cũng chỉ là thoáng qua. Tuệ giác này không phát sinh qua việc phân tích mà qua sự cảm nhận trực diện. Chính nhận thức đó giúp giảm trừ sự chấp thủ và những phản ứng rập khuôn của tâm thức.
Đối với người mới, con đường mà Ngài Mahasi cho người mới chỉ ra là một giải pháp thực hành bảo đảm và chân chính. Chẳng cần niềm tin mù quáng hay sự mong cầu click here thái quá về kết quả. Hãy cứ hành trì chuẩn xác, ghi nhận kiên trì và để tuệ năng tự phát triển một cách tự nhiên. Đó là giá trị cốt lõi ẩn chứa trong các bài pháp giản đơn mà đầy triết lý của Ngài Mahāsi.